اختلال روانپریشی ناشی از مواد چیست؟

علت بیماری سایکوز چیست

اختلال روانپریشی ناشی از مواد چیست؟

اختلال روانپریشی ناشی از مصرف مواد (Substance-induced Psychosis Disorder) وضعیتی است که در آن فرد به دلیل مصرف مواد مخدر یا داروهای خاص دچار علائم روانپریشی می‌شود. علائم روانپریشی شامل از دست دادن توانایی تشخیص واقعیت از خیال است که می‌تواند به صورت توهم (seeing or hearing things that are not there) یا هذیان (false beliefs) بروز کند.

این اختلال در افرادی که به طور مزمن و با دوز بالا از مواد مخدر و محرک‌ها مانند آمفتامین، کوکائین، ماری‌جوانا (در برخی موارد با میزان THC بالا)، PCP و الکل (مصرف بسیار سنگین و طولانی مدت) استفاده می‌کنند، شایع‌تر است. همچنین، مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد روان‌پریشی، کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد تشنج نیز می‌توانند منجر به بروز علائم روانپریشی شوند.

تشخیص اختلال روانپریشی ناشی از مواد:

تشخیص این اختلال توسط یک متخصص سلامت روان بر اساس معاینه دقیق و شرح حال بیمار صورت می‌گیرد. در طی این ارزیابی، متخصص موارد زیر را بررسی می‌کند:

• سابقه مصرف مواد مخدر یا دارو
• علائم روان‌پریشی مانند توهم و هذیان
• شدت و مدت علائم
• descart بیماری‌های زمینه‌ای جسمی یا روانی دیگر که می‌توانند باعث بروز علائم روان‌پریشی شوند.

درمان اختلال روانپریشی ناشی از مواد:

درمان این اختلال شامل موارد زیر است:

• قطع مصرف ماده مخدر یا دارو: اولین و مهم‌ترین قدم در درمان، قطع کامل مصرف ماده‌ای است که باعث ایجاد علائم روان‌پریشی شده است.
• درمان‌های دارویی: برای کنترل علائم روان‌پریشی مانند توهم و هذیان، ممکن است از داروهای ضد روان‌پریشی استفاده شود.
• حمایت روانشناختی: درمان‌های حمایتی مانند روان‌درمانی می‌تواند به فرد در مدیریت علائم و بهبود عملکرد روانی و اجتماعی کمک کند.

عوارض اختلال روانپریشی ناشی از مواد:

عوارض ناشی از این اختلال می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• اختلال در عملکرد شغلی و تحصیلی
• مشکلات روابط اجتماعی
• افسردگی و اضطراب
• رفتارهای پرخطر
• خودآسیب‌رسانی یا اقدام به خودکشی

پیشگیری از اختلال روانپریشی ناشی از مواد:

بهترین راه برای پیشگیری از این اختلال، اجتناب از مصرف مواد مخدر و داروهای روانگردان است. همچنین، مصرف الکل در حد اعتدال و تجویز و مصرف داروهای تجویزی توسط پزشک متخصص، از بروز عوارض جانبی ناخواسته که منجر به روان‌پریشی شوند، جلوگیری می‌کند.

تفاوت سایکوز و سایکوتیک

آیا بیماری سایکوز درمان قطعی دارد

بیماری سایکوز یک اختلال روانی جدی است که بر درک فرد از واقعیت تأثیر می گذارد. افراد مبتلا به سایکوز ممکن است دچار توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند) و هذیان (باورهای نادرست و غیرقابل تغییر) شوند. سایکوز همچنین می تواند بر تفکر، احساسات و رفتار فرد تأثیر بگذارد.

انواع درمان سایکوز

خوشبختانه، سایکوز قابل درمان است و ترکیبی از روش های درمانی می تواند به افراد مبتلا کمک کند تا علائم خود را کنترل و زندگی پربار و معناداری داشته باشند. انواع اصلی درمان سایکوز عبارتند از:

• درمان دارویی: داروهای ضد سایکوز (آنتی سایکوتیک) خط اول درمان سایکوز هستند. این داروها به تنظیم مواد شیمیایی مغز به نام نوروترانسمیترها کمک می کنند که در بروز علائم سایکوز نقش دارند.
• روان درمانی: انواع مختلفی از روان درمانی می تواند برای افراد مبتلا به سایکوز مفید باشد. روان درمانی به فرد کمک می کند تا با بیماری خود کنار بیاید، مهارت های مقابله ای را بیاموزد و روابط خود را بهبود بخشد.
• حمایت اجتماعی: حمایت خانواده، دوستان و گروه های درمانی می تواند نقش مهمی در بهبودی فرد مبتلا به سایکوز داشته باشد. حمایت اجتماعی می تواند به فرد احساس امنیت و پذیرش بدهد و به او در مدیریت علائم بیماری کمک کند.
• آموزش خانواده: آموزش خانواده در مورد بیماری سایکوز و نحوه حمایت از فرد مبتلا، جزء مهمی از روند درمان است. خانواده با کسب دانش و مهارت های لازم، می توانند به بهبودی فرد و پیشگیری از عود بیماری کمک کنند.
• توانبخشی روانی-اجتماعی: توانبخشی روانی-اجتماعی به فرد کمک می کند تا مهارت های زندگی روزمره خود را بیاموزد یا تقویت کند و بتواند به طور مستقل زندگی کند و در جامعه مشارکت داشته باشد.

انتخاب روش درمانی مناسب

انتخاب روش درمانی مناسب برای هر فرد مبتلا به سایکوز متفاوت است و به عوامل مختلفی از جمله شدت علائم، نوع سایکوز و سابقه پزشکی فرد بستگی دارد. روانپزشک با در نظر گرفتن این عوامل، بهترین روش درمانی یا ترکیبی از روش های درمانی را برای فرد تجویز می کند.

اهمیت درمان زودهنگام

درمان زودهنگام سایکوز بسیار مهم است. شروع زودهنگام درمان می تواند به بهبود علائم و پیش آگهی بیماری کمک کند و همچنین از عوارض ناشی از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. اگر شما یا کسی که می شناسید علائم سایکوز را تجربه می کنید، مهم است که در اسرع وقت به یک روانپزشک مراجعه کنید.

سوء مصرف مواد مخدر و روانگردان می تواند منجر به بروز علائم سایکوز حاد یا مزمن در افراد شود. سایکوز ناشی از مواد، اختلالی روانی است که در آن فرد درک درستی از واقعیت ندارد و دچار توهمات و هذیان های کاذب می شود. این اختلال می تواند بسیار ناتوان کننده بوده و بر عملکرد فرد در زمینه های مختلف زندگی تاثیر منفی بگذارد.

مکانیسم اثر مواد بر بروز سایکوز

درک دقیق مکانیسم اثر مواد بر بروز سایکوز نیازمند تحقیقات بیشتر است، اما شواهد علمی حاکی از آن است که مصرف مواد مخدر و روانگردان می تواند تغییرات زیر را در مغز ایجاد کند:

• اختلال در سیستم های انتقال دهنده عصبی: بسیاری از مواد مخدر بر روی سیستم های انتقال دهنده عصبی مانند دوپامین، سروتونین و گلوتامات تاثیر می گذارند. این مواد با برهم زدن تعادل این انتقال دهنده ها، بر نحوه برقراری ارتباط سلول های عصبی در مغز اثر می گذارند که می تواند منجر به بروز علائم سایکوز شود.
• افزایش حساسیت گیرنده های عصبی: برخی از مواد مخدر با اتصال به گیرنده های عصبی خاص در مغز، باعث افزایش حساسیت آن ها می شوند. این افزایش حساسیت می تواند منجر به تفسیر نادرست سیگنال های عصبی و در نهایت بروز توهمات و هذیان ها شود.
• آسیب به ساختار مغز: مصرف طولانی مدت برخی از مواد مخدر می تواند به ساختار مغز و سلول های عصبی آسیب برساند. این آسیب می تواند منجر به اختلال در عملکرد طبیعی مغز و افزایش خطر ابتلا به سایکوز شود.

عوامل خطرزا برای سایکوز ناشی از مواد

علاوه بر اثرات مستقیم مواد بر مغز، برخی از عوامل می توانند خطر ابتلا به سایکوز ناشی از مواد را افزایش دهند، از جمله:

• سابقه خانوادگی سایکوز: داشتن سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی یا سایر اختلالات سایکوتیک، فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سایکوز ناشی از مواد قرار می دهد.
• سن شروع مصرف مواد: شروع مصرف مواد در سنین پایین، به ویژه در دوران نوجوانی، خطر ابتلا به سایکوز را افزایش می دهد.
• نوع و میزان مصرف مواد: مصرف مواد محرک مانند کوکائین، آمفتامین و مت‌آمفتامین با بالاترین خطر ابتلا به سایکوز ناشی از مواد همراه است. همچنین، مصرف دوزهای بالای مواد مخدر این خطر را افزایش می دهد.
• بیماری های روانی همزمان: وجود سایر بیماری های روانی مانند افسردگی یا اضطراب می تواند خطر ابتلا به سایکوز ناشی از مواد را افزایش دهد.

نتیجه گیری

سوء مصرف مواد مخدر و روانگردان می تواند منجر به بروز سایکوز حاد یا مزمن شود. درک چگونگی اثر مواد بر سیستم عصبی و عوامل خطرزای مرتبط با آن، از اهمیت بسزایی در پیشگیری و درمان این اختلال برخوردار است.